Buddy-systeem nooit meer alleen tegen pesten

Buddy-systeem: nooit meer alleen tegen pesten

Het buddy-systeem misschien wel een van de krachtigste strategieën om pesten tegen te gaan. Met een buddy tackle je een van de grootste problemen bij pesterijen, namelijk de eenzaamheid van het doelwit. Het buddy-systeem werkt op school en op de werkvloer, en eigenlijk overal waar je te maken kunt hebben met pestsituaties.

Het probleem: eenzaamheid

De eenzaamheid van het doelwit van pesterijen is bijna niet te onderschatten. Als jij de ontvanger van pesterijen bent, dan kun je je helemaal alleen op de wereld voelen. Zelfs een doelwit met een veilige thuissituatie, prettige collega’s en een groep goede vrienden, kan zich bij pesterijen door en door eenzaam voelen. Het is voor een doelwit soms bijna onmogelijk om hulp te vragen. Dit kan te maken hebben met gevoelens van schaamte, angst en machteloosheid die spelen bij het doelwit.

Aan de andere kant is het voor vrienden of familie soms ook heel moeilijk om hulp te bieden. Vrienden kunnen de (begrijpelijke) angst hebben om zelf ook doelwit te worden. Ouders/verzorgers kunnen zich wellicht moeilijk in de situatie verplaatsen. Of een (te) nadrukkelijke ouderrol aannemen, die niet per sé helpt.

Los van de precieze oorzaak, maakt eenzaamheid door pesterijen dat de psychologische basisbehoefte van verbinding niet is vervuld. En dat is nooit goed voor je welbevinden als mens.

Twee voorbeelden van de eenzaamheid als gevolg van pesten (waarvan één uit mijn eigen leven):

Een twaalfjarige jongen bleek maandenlang ernstig gepest te zijn op de basisschool. Hij werd dagelijks uitgescholden, zijn spullen werden afgepakt en vernield, hij werd geslagen en geschopt. Thuis wist niemand dat. En dit was een ‘veilig nest’. De jongen had (in ieder geval ogenschijnlijk) een goede relatie met zijn ouders, maar hield zijn pestproblematiek desondanks maandenlang voor zichzelf. Toen het eenmaal aan het licht kwam, lag hij trillend en brakend van ellende op de vloer van zijn slaapkamer. Uiteindelijk resulteerde dit erin dat het hele gezin is verhuisd naar een andere provincie, waar het gelukkig een stuk beter ging. Ik vind dit een schrijnend voorbeeld van de eenzaamheid als gevolg van pesten.

Uit mijn eigen leven: in groep 6 van de basisschool kreeg ik problemen met een paar grotere jongens uit groep 8. Ik had ze in een opwelling beloofd dat ze een traktatie zouden krijgen voor mijn verjaardag. Ik kon dat niet waarmaken omdat mijn snoepgoed eerder op was dan ik had gedacht. Ze hebben me een paar weken gestalkt om alsnog iets van me los te krijgen. Inclusief dreigementen en pogingen tot publieke vernedering op het schoolplein. Ik had het thuis kunnen vertellen, maar heb dat nooit gedaan. Ik had het gevoel dat ik zelf moest oplossen. Het was immers ‘mijn eigen domme fout’. En tegelijk had ik geen idee hoe ik dit moest oplossen. Een buddy had mij misschien een zetje kunnen geven in de richting van een oplossing.

De oplossing: het buddy-systeem

Het buddy-systeem is een goede oplossing voor dit aspect van pestproblematiek. Want stel je eens voor dat je er niet meer alleen voor staat. Stel je eens voor dat er iemand schouder-aan-schouder naast je staat als jij met pestsituaties te maken hebt. Stel je eens voor dat je bij iemand terecht kunt om je ervaringen te delen. En om samen te bepalen hoe je de situatie kunt aanpakken. Hoe blij zou je daar van worden?

Het buddy-systeem houdt in dat je welbewust afspraken maakt met een vriend, vriendin, collega of familielid om samen op te trekken tegen pestgedrag in jullie omgeving. Je belooft elkaar om elkaar te helpen als dat nodig is. En je maakt hier zo concreet mogelijke afspraken over.

Drie belangrijke aandachtspunten bij het zoeken van een buddy:

  1. Het helpt als je buddy ongeveer dezelfde leefstijl heeft als jij. En/of ongeveer dezelfde leeftijd. Je kunt elkaars situaties dan namelijk beter begrijpen. Als je bijvoorbeeld allebei op de middelbare school zit, dan snap je al snel waar je buddy zoal mee te maken heeft op school. Of als je allebei werkt in een kantooromgeving, dan begrijpt je buddy de dynamiek van je werkomgeving ook goed.
  2. In principe kan iedereen je buddy zijn, maar kijk wel uit voor rolconflicten. Je buddy moet er voor jou kunnen zijn, zonder dat dat wringt met andere rollen of taken die hij of zij wellicht heeft. Op school kun je daarom beter geen leerkracht als buddy vragen. En op de werkvloer liever niet je leidinggevende of werkgever. Leerkrachten, leidinggevenden en werkgevers hebben wel andere taken en rollen in pestsituaties, maar niet die van een buddy.
  3. Heel belangrijk is ook dat er sprake is van balans tussen geven en nemen. Jij en je buddy staan in gelijke mate voor elkaar klaar. Dat heet ook wel het principe van wederkerigheid. Zorg dus dat je allebei ‘geeft’. Dat je allebei wat te winnen hebt bij het buddy-systeem. Natuurlijk kan de één soms wat meer hulp nodig hebben dan de ander. Als er in de basis sprake is van gelijkwaardigheid, dan kan het buddy-systeem tegen pesten je ongelooflijk veel waardevols brengen.

Hoe werkt het buddy-systeem?

De kracht van het buddy-systeem tegen pesten zit in ieder geval in het feit dat je expliciet verbinding hebt met iemand anders. Je wéét dat je er niet alleen voor staat. En dat maakt dat je pestsituaties met meer vertrouwen tegemoet kunt treden.
In de praktijk kun je met je buddy afspraken over je aanpak vóór, tijdens en na pestincidenten. Dit werkt op school, maar ook op de werkvloer.

Voorafgaand aan pestsituaties

Vóórdat er sprake is van pestsituaties, kun je met je buddy scenario’s bespreken en strategieën bepalen. Je kunt bijvoorbeeld samen brainstormen aan de hand van de vraag ‘Wat als…?’ Het resultaat kan bijvoorbeeld zijn dat je afspreekt om op school altijd bij elkaar in de buurt te blijven tijdens pauzes. En dat je alert bent op wat er om jullie heen gebeurt. Of dat je schouder-aan-schouder gaat staan als één van jullie doelwit dreigt te worden van pesterijen. Of dat je elkaar meeneemt uit nare situaties, voordat die uit de hand lopen.

Op de werkvloer kun je bijvoorbeeld met je buddy afspreken dat je allebei alert bent op het gedrag van anderen, bijvoorbeeld tijdens vergaderingen. En dat je elkaar hardop steunt als dat nodig is.

Tijdens pestsituaties

Als je dan toch te maken krijgt met pestsituaties, dan voer je zo goed mogelijk uit wat jullie van tevoren samen hebben bedacht. Je past de tactieken en technieken toe die voortkomen uit jullie strategie. Dus op school ga je daadwerkelijk schouder-aan-schouder staan. Of samen op tijd ergens anders heen. En op de werkvloer spreek je dus die botte collega aan tijdens die vergadering. En val je elkaar bij. Of reageert je buddy op het moment dat jij dichtklapt, zodat jij tijd hebt om te herstellen.

Daarmee komen we op een groot voordeel van het buddy-systeem tegen pesten. In je eentje kun je overmand raken door je eigen reptielenbrein en zoogdierenbrein. Daardoor word je bijvoorbeeld angstig en klap je dicht, of word je juist boos en ga je de strijd (te) hard aan.
Je buddy kan zijn hoofd koel houden, als jij degene bent die onder vuur ligt. En dan is het dus je buddy die ervoor zorgt dat jullie je plan uitvoeren. Als de rollen omgekeerd zijn, dan is die taak natuurlijk aan jou.

Maar wat als je buddy niet in de buurt is? Misschien zit je buddy niet bij jou op school, of is het geen (directe) collega. Dan is het moeilijker, en zul je de situatie op dat moment toch in je eentje moeten oplossen. Maar zoals gezegd: de wetenschap dat je een buddy hébt, dat je er niet alleen voor staat in de wereld, die maakt al dat je met meer (zelf)vertrouwen in zo’n situatie staat. Al was het alleen al omdat je weet dat je achteraf bij je buddy terecht kunt.

Ná de pestsituatie

De pestsituatie nabespreken met je buddy helpt je om te verwerken wat er gebeurd is. Als je buddy bij de situatie aanwezig was, dan kun je samen terugkijken op wat goed ging. En wat je een volgende anders kan doen. Laat dit een open, eerlijk gesprek zijn, waarin je elkaar opbouwende feedback geeft. Geen enkele pestsituatie is gemakkelijk, dus waarschijnlijk hebben jij en je buddy allebei dingen gezegd of gedaan die een volgende keer beter kunnen. Focus op wat werkte. En pas je strategie desgewenst aan, zodat je méér gaat doen wat werkt.

Als je buddy níet aanwezig was in de pestsituatie, dan helpt het erover vertellen jou om het incident te verwerken. En ook dan kun je terugkijken en voor een volgende keer bepalen wat werkt.

Door het nabespreken van het incident met je buddy, ervaar je ook weer die o zo belangrijke verbinding.

Let wel: dit hoeven echt geen urenlange praatsessies te zijn. Het kan ook wandelend, of tijdens het sporten. Of met een kop koffie, thee of een biertje (na je 18e). Zoek een vorm die bij jullie past. Ik ken twee mannen die dit soort gesprekken voert tijdens het poolbiljarten. Dat werkt prima voor ze.

Samenvattend

Het buddy-systeem tegen pesten maakt dat je niet meer alleen staat met je pestproblematiek. Je hebt iemand die jou helpt, en voor wie jij ook klaar staat. Bespreek met elkaar hoe je elkaar kunt helpen voorafgaand aan, tijdens en na pestsituaties op school of op de werkvloer. Zorg dat er per saldo sprake is van balans tussen geven en nemen. Zodat jij en je buddy allebei evenveel baat hebben bij deze aanpak.

Je eerste stap om jouw buddy-systeem tegen pesten op te zetten, is natuurlijk het vinden van een geschikte buddy. Maak maar eens een lijstje met namen van mensen die je kent. Hierboven staan drie aandachtspunten. Die helpen je om te bepalen wie voor jou de beste buddy zou kunnen zijn.

Ik weet zeker dat je veel baat kunt hebben bij het buddy-systeem tegen pesten. Ik wens je heel veel succes en plezier met de samenwerking met jouw buddy. Laat me gerust in de comments weten hoe het jullie vergaat. Lukt het nog even niet om een buddy te vinden? Dan is een coach (zoals ik) ook geschikt om je even op weg te helpen.

Deel deze blog

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.